Suy
Tư Tin Mừng sau lễ Chúa Ba Ngôi ngày 11/6/201
Tin
Mừng (Ga
3: 16-18)
Khi ấy Đức Giêsu nói với ông Nicôđêmô
rằng:
“Thiên
Chúa yêu thế gian đến nỗi đã ban Con Một, để ai tin vào Con của Người thì khỏi
phải chết, nhưng được sống muôn đời. Quả vậy, Thiên Chúa sai Con của Người đến
thế gian, không phải để lên án thế gian, nhưng là để thế gian, nhờ Con của Người,
mà được cứu độ. Ai tin vào Con của Người, thì không bị lên án; nhưng kẻ không
tin, thì bị lên án rồi, vì đã không tin vào danh của Con Một Thiên Chúa.”
Trăng
ngậm đầy sông, chảy láng lai.
Buồm
trắng phất-phơ như cuống lá,
Lòng tôi
bát ngát rộng bằng hai.”
(dẫn từ
thơ Hàn Mặc Tử)
Lòng nhà
thơ, mới chỉ ngát rộng bằng những hai thôi, mà đã có gió lùa ánh sáng, vô trong
bãi. Có trăng ngậm đầy sông, chảy láng lai. Có buồm trắng phất phơ như cuống
lá. Tình nhà Đạo, cũng rộng ngát cả triệu lần, là vì Thần Khí sáng soi để dân
con cảm nghiệm được nhiệm tích Ba Ngôi rất thánh của Đức Chúa.
Hội lễ
hôm nay, dân con nhà Đạo hân hoan mừng Chúa Ba Ngôi, rất long trọng. Toàn thế
giới, hiện có tới ba tôn giáo cùng thờ một Đức Chúa, là: đạo Do thái, Đạo Chúa
Kitô và đạo Hồi. Cả ba đạo này đều thờ chỉ một Chúa. Nhưng, chỉ Đạo Chúa Kitô
tin xác tín rằng Ngài có Ba Ngôi.
Bằng vào xác tín này, mọi nghi thức
phụng vụ của Hội thánh đều có lời tuyên xưng nguyện cầu lên Ba Ngôi: Đức Chúa
Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Cả Ba Đấng đều cùng một Chúa, và thực tế:
phụng vụ Hội thánh được thiết lập là dựa lên niềm tin vào Chúa Ba Ngôi, như: lễ
Giáng Sinh, phụng vụ nhấn mạnh đến công cuộc tạo dựng. Lễ Phục Sinh, lại đề cập
về ơn cứu độ. Và, lễ Ngũ Tuần, phụng vụ tập trung vào chủ đề thánh hoá con dân.
Lễ Chúa Ba Ngôi hôm nay, phụng vụ tóm kết ý nghĩa thần học trọn cả năm.
Nhưng,
vấn đề là: Hội thánh tóm kết như thế để làm gì? Phải chăng chỉ mỗi Chúa Cha,
mới đích thực là Thiên Chúa? Còn, Đức Giêsu, Đấng xuống thế cứu chuộc loài
người, có là Thiên Chúa, không? Ý niệm về Chúa Thánh Thần đã diễn tả đủ đặc
trưng của Thiên Chúa, chưa? Và, có phải cả Ba Đấng tuy là ba “Ngôi Vị” nhưng
chỉ một Thiên Chúa thôi, không? Tại sao các đấng bậc lại cứ hay sử dụng các
hình ảnh phàm trần đầy tưởng tượng như ảnh tượng: Cụ Già tóc bạc phải là Chúa
Cha, Đấng thanh niên trẻ khoẻ bị chết treo trên thập giá, là Chúa Con? Và, hình
tượng chim câu bay lượn trên không là Chúa Thánh Thần. Diễn tả như thế, có xứng
hợp với niềm tin ta vẫn có, chăng?
Năm 325,
bằng vào Công Đồng Nicea – Iznik họp ở Thổ Nhĩ Kỳ, Hội thánh đã chính thức
tuyên xưng để con dân mình tin Đức Giêsu Kitô đích thực là Thiên Chúa. Và năm
381, Công Đồng nhóm họp tại Constantinople –tức Istanbul bây giờ- đã chính thức
tuyên xưng niềm tin vào tính Thiên Chúa của Thánh Thần Ngài. Đó cũng là lúc mà
tín điều Chúa Ba Ngôi đã thật sự thành hiện thực. Nói cách khác, ở các thế kỷ
đầu đời của Giáo hội, tín điều Chúa Ba Ngôi mới được công bố cách rõ ràng và
minh nhiên. Tức, để làm việc này, Hội thánh vẫn cần thời gian để ta suy tư về
thiên tính của Đức Giêsu và xác chứng việc Ngài đã làm, đến bây giờ.
Phải đến
thế kỷ thứ 9, Hội thánh mới có quyết định yêu cầu dân con Đạo mình mừng kính
Chúa Ba Ngôi. Và mãi đến thế kỷ thứ 14, thì việc mừng kính lễ này mới công khai
trải rộng khắp hoàn cầu. Muốn hiểu tại sao lại thế, có lẽ cũng nên phân định
xem khái niệm về “Ngôi thứ” có nghĩa gì? “Ngôi thứ” ở đây, không là bản thể
tách rời, biệt lập chỉ chuyên thực thi mỗi vai trò của mình, thôi. Nếu chỉ có
khái niệm về ngôi thứ mà thôi, ta chẳng thể nào nói rõ hơn về Ba Ngôi của Thiên
Chúa, mà chỉ nói về 3 vị thần, tuyệt nhiên không Thiên Chúa, rất Ba Ngôi. “Ngôi
thứ” mà Hội thánh muốn minh xác, chính là bản thể có quan hệ hiệp thông với các
Ngôi kia. Và, đây đích thực là khái niệm lớp lang/qui củ về “ngôi thứ”, cho nên
ta phải khởi sự kiến tạo ý nghĩa cho khái niệm ấy.
Xem như
thế, Ba Ngôi gồm các ngôi thứ có quan hệ mật thiết với nhau bằng hiệp thông
chính đáng. Vì có Ngôi thứ có quan hệ với nhau, nên Ba Ngôi cùng hiện hữu.
Không tách rời nhau bao giờ. Tức, Ba Ngôi luôn hiện diện trong tương quan không
thể xa cách. Và, sự hiện hữu của Ba Ngôi là hiện hữu của “vũ điệu” tươi vui
cùng với các Ngôi kia, luôn luôn hiện diện trong nhau mà không tách rời, biệt
lập. Và như thế, nơi Thiên Chúa luôn có sự hiệp thông miên trường giữa các
Ngôi. Hiệp thông, là có quan hệ toàn hảo/trọn vẹn.
Là con
người, nhiều lúc ta vẫn muốn sử dụng hình tượng để dễ hiểu. Một trong các hình
tượng có lẽ tượng hình hơn cả, là so sánh với hôn nhân, hoặc gia đình. Thế
nhưng, so sánh và diễn tả như thế vẫn có khó khăn và nguy hiểm là người người
hay liên tưởng đến hệ thống chính trị, xã hội, nên đương nhiên là các hệ thống
như thế không tránh khỏi một số tình huống có những chuyện gia đình, nội bộ mà
ta sống không thể nào xứng hợp với sự thể về Chúa Ba Ngôi luôn hiệp thông mật
thiết, tốt đẹp. Vĩnh cửu.
Đôi lúc
các giải thích và so sánh có khi còn phản tác dụng nữa, là khác. Phản tác dụng,
tức nghịch chống lại ý nghĩa mà chính người giải thích muốn nói về nhiệm tích
Ba Ngôi Chúa là chỉ một Chúa những Ba Ngôi, nhưng không nói được bằng lời và lẽ
được. Đằng khác, diễn tả bằng hình tượng không cho thấy mối quan hệ rất hỗ
tương. Miên trường. Cũng chẳng tỏ cho thấy sự hiệp thông đích đáng giữa các
Ngôi của Thiên Chúa. Có khi còn dẫn đến động thái độc thoại và/hoặc không chế,
cãi tranh, tủi hổ nưa.
Niềm tin
vào Chúa Ba Ngôi là như ánh sáng chói chang soi rọi bóng tối đang bao trùm thế
giới. Và chính đầu óc của thế giới còn tối tăm nên không thể giúp người người
lặn ngụp trong đó có thể hiểu được bản chất rất Ba Ngôi được. Chính vì lý do
này, ta chỉ có thể nhìn vào bên trong nội tâm của bản thể mình mới hy vọng có
được một vài tia soi sáng về bản tính rất Ba Ngôi. Bởi, khi ta suy nghĩ và
thương yêu, thì những gì đang xảy ra bên trong con người của ta mới phản ánh và
phản ảnh điều xảy đến với Ba Ngôi Đức Chúa.
Ngôi Hai
là Chúa Con được gọi là Ngôi Lời của Chúa, tức Tư Tưởng Chúa. Còn, Ngôi Ba ở Ba
Ngôi là Thánh Thần được gọi là Tình Yêu Chúa hoặc chính Hơi Thở của Ngài. Bên
trong mỗi người chúng ta, tư tưởng sâu lắng hoặc xác tín đậm sâu nhất là điều
rất gần cận để bảo cho biết ta là ai, và chính điều ấy làm ta trở nên chính ta.
Tức, cho biết ta là ai. Ta không thể là chính mình nếu không có nó. Lời đậm sâu
bên trong Đức Chúa vẫn có với Chúa, trong Chúa. Và, là chính Chúa. Thiên Chúa
sẽ không là Chúa, nếu không có Lời.
Bên trong
của ta, tình thương yêu đậm sâu nhất giải nghĩa chính tư cách của ta. Cho ta
bản chất của chính mình. Và như thế, đó là đặc thù “bản vị” của ta. Ta không
thể là mình được, nếu không mang đặc thù ấy. Cũng như vậy, Tình yêu đâm sâu bên
trong của Đức Chúa đích thực là Thánh Thần là Chúa trở thành bản chất của Đức
Chúa rất thương yêu. Thiên Chúa sẽ chẳng là Chúa nếu không có Thánh Thần Tình
Yêu ấy.
Ở nơi
Thiên Chúa, có bao nhiêu Ngôi thứ? Thường thì, ta bảo là có tất cả là “3”.
Nhưng, theo thiển nghĩ, con số ấy sẽ nhiều hơn “3”. Thiên Chúa đã gửi Lời Ngài
và Thánh Thần Tình Yêu của Ngài đến với ta. Sống trong ta. Để ta sống và hiện
hữu, ở nơi Chúa. Và, cả ta nữa, vẫn cùng sống với Chúa Cha, Chúa Con và Thánh
Thần Chúa, là Ba Ngôi thứ. Ba Ngôi không chỉ là các Ngôi rất thánh, ở trong
Chúa. Mà, Ba Ngôi ở trong ta và ta ở trong cả Ba Ngôi nữa. Ta lại đã trở thành
các “Ngôi thứ” bằng vào việc sống ở trong Ngài. Ta sống với các Ngôi thứ thánh
thiêng, trong Chúa.
Đặc biệt
trong hiệp thông rất thánh thiêng, nguyện cầu tư riêng của chính mình, mà ta
được mời gọi để trải nghiệm nhiệm tích này. Bởi thế nên, Lễ rất thánh hôm nay
cũng là hội lễ của hiệp thông rất thánh, nơi ta. Và cũng là tất cả thời khắc ta
nguyện cầu, rất tư riêng. Sự hiện diện thường xuyên còn gọi là “cắm lều” của
Chúa Ba Ngôi ở trong ta, còn có ý nghĩa là ta hạnh phúc. Phúc đây, là phúc và
hạnh mà Ba Ngôi rất thánh thiêng đang vui hưởng.
Tác giả
Meister Eckhart từng viết lên cảm nhận đặc biệt, nói rằng: “Khi Thiên Chúa
cười vào linh hồn và linh hồn cười lại vào với Thiên Chúa, các Ngôi ở nơi Chúa
đã được hạ sinh. Nói theo cách cường điệu, thì khi Chúa Cha cười với Chúa Con
và Chúa Con cười lại với Chúa Cha, thì nụ cười đã tạo vui thích. Vui thích tạo
hỷ hoan. Hoan hỷ tạo Thương Yêu. Yêu Thương tạo Ngôi thứ Ba Ngôi Chúa, có Thánh
Thần Chúa vẫn là Một.”
Qua thông
hiểu những điều vừa suy tưởng, cũng nên ngâm thêm lời thơ còn dang dở, rằng:
“Chao ôi! Ghê quá trong tư tưởng,
Một vũng cô liêu cũ vạn đời!
Chao ôi ghê quá! Chao ôi ghê quá!
Cảm thấy hồn tôi, ớn lạnh rồi!”
(Hàn Mặc
Tử - Cô Liêu)
Nhà thơ
đời, kêu như thế. Vẫn kêu thế. Kêu “gớm ghê” vì đời mình cô lieu, trăm chiều, rất
“ghê rợn”. Thi sĩ Đạo, suy tưởng nhiều nên đâu thấy gì là “ghê quá”. Chỉ biết
hiệp thông rồi sẽ thương yêu, yêu chiều, rất trăm bề. Như Tình Chúa Ba Ngôi rất
yêu dân con Chúa như tình yêu của Chúa Ba Ngôi ta vẫn tin và vẫn yêu, nhiều
thời buổi. Của đời người. Cũng rất người.
Lm Kevin O’Shea CSsR biên-soạn –
Mai Tá
lược dịch.
No comments:
Post a Comment