Suy
Tư Tin Mừng Tuần thứ 15 thường niên năm C 10/7/2016
Tin
Mừng (Lc 10: 25-37)
Một hôm, có người thông luật kia đứng lên hỏi Đức
Giê-su để thử Người rằng: "Thưa Thầy,
tôi phải làm gì để được sự sống đời đời làm gia nghiệp?”. Người đáp: "Trong Luật đã viết gì? Ông đọc thế
nào?" Ông ấy thưa: "Ngươi phải yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của
ngươi, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lực, và hết trí khôn ngươi, và yêu mến
người thân cận như chính mình." Đức Giêsu bảo ông ta: "Ông trả lời đúng lắm. Cứ làm như vậy
là sẽ được sống."
Nhưng ông ấy muốn chứng tỏ là mình có
lý, nên mới thưa cùng Đức Giêsu rằng: "Nhưng
ai là người thân cận của tôi?" Đức Giê-su đáp: "Một người kia từ Giêrusalem xuống Giêrikhô,
dọc đường bị rơi vào tay kẻ cướp. Chúng lột sạch người ấy, đánh nhừ tử, rồi bỏ
đi, để mặc người ấy nửa sống nửa chết. Tình cờ, có thầy tư tế cũng đi xuống
trên con đường ấy. Trông thấy người này, ông tránh qua bên kia mà đi. Rồi cũng
thế, một thầy Lêvi đi tới chỗ ấy, cũng thấy, cũng tránh qua bên kia mà đi.
Nhưng một người Samari kia đi đường, tới ngang chỗ người ấy, cũng thấy, và chạnh
lòng thương. Ông ta lại gần, lấy dầu lấy rượu đổ lên vết thương cho người ấy và
băng bó lại, rồi đặt người ấy trên lưng lừa của mình, đưa về quán trọ mà săn
sóc. Hôm sau, ông lấy ra hai quan tiền, trao cho chủ quán và nói: "Nhờ bác
săn sóc cho người này, có tốn kém thêm bao nhiêu, thì khi trở về, chính tôi sẽ
hoàn lại bác." Vậy theo ông nghĩ, trong ba người đó, ai đã tỏ ra là người
thân cận với người đã bị rơi vào tay kẻ cướp?" Người thông luật trả lời: "Chính là kẻ đã thực thi lòng thương
xót đối với người ấy." Đức Giêsu bảo ông ta: "Ông hãy đi, và cũng hãy
làm như vậy."
“Ta
có gì đâu ngoài trái tim,”
Đem phơi hệ luỵ giữa thanh-thiên.
Ngờ đâu thiên-hạ vô tâm quá,
Mua vui trên những nỗi đoạn-trường.”
(Dẫn từ thơ
Nguyễn Tất Nhiên)
Thiên-hạ
vô-tâm quá, đâu ngờ ta còn có trái tim. Vậy mà thiên-hạ vẫn cứ ngờ và làm ngơ cảnh
đoạn-trường giữa thanh-thiên ban ngày như truyện Chúa kể ở dụ-ngôn về người
Samaritanô không vô-tâm trước nỗi đoạn-trường của người dưng bên vệ-đường, rất
thương tâm.
Có
lần, cựu thủ-tướng nước Anh là bà Margaret Thatcher đã méo mó nghề chính-trị,
khi bình-luận truyện người Samaritanô nhân-hiền theo nhãn-giới chính-trị. Bà
cho rằng: sở dĩ người Samaritanô làm phước làm đức là vì ông vốn dĩ là người
lao-động cật-lực, năng dành-dụm tiền của, nên mới có khả-năng giúp đỡ người
khác, ở vệ đường. Và, bà còn bảo: trọng-tâm của dụ-ngôn Chúa kể, là bằng chứng
để bà khuyến-khích người thất-nghiệp ở nước Anh hãy hăng say làm việc cật-lực
ngõ hầu tạo được an-sinh cho xã-hội.
Kể
ra thì, nữ thủ-tướng này chỉ nói đúng có một phần, mà thôi. Đúng, là đúng theo
tầm-nhìn méo mó của chính-trị-gia chuyên nói-dối và bẻ quặt sự thật, dù đó có
là sự thật của Phúc Âm hoặc gì khác chỉ với mục-đích quyết đạt cho được điều mà
cá-nhân hoặc đảng-phái của mình từng muốn thế. Thực-tế cuộc đời, lại hoàn-toàn
khác. Với Tin Mừng thánh Luca, người Samari đại diện cho nhóm người ngoài Đạo,
ngoài đời. Những người không có thái độ vênh vang, tự hào cho rằng mình chỉ biết
có luật là luật.
Về việc tốt lành người Samaritanô
ngoài Đạo làm, thánh Tôma Aquinô giải thích: hành động bác ái chính là mẹ hiền
của các nhân đức. Đức bác ái, sẽ giải quyết mọi ước nguyện để giúp ta nhìn rõ
những điều ta thực sự muốn làm. Người có lòng từ tâm bác ái, thấy được nhu cầu
phải yêu thương mọi người. Nhu cầu ra tay giúp đỡ những ai cần mình giúp.
Truyện kể hôm nay, cho thấy có bốn
loại người dính dự trong cuộc. Trước nhất là vị tư tế chuyên hành thiện, rồi đến
đấng bậc Lêvi tử tế vào bậc thày, người Do Thái bị nạn, và cuối cùng là người
Samari, ngoài Đạo đang đi trên đường. Có lẽ ông ta chỉ là nhà buôn đi ngang, thấy
chuyện bất bình, nán lại mà giúp đỡ, thế thôi.
Kể
về ông, người nghe tuyệt nhiên không biết gì về tín ngưỡng niềm tin của ông. Ở đây nữa, lý lịch, tôn giáo, và chính
kiến lập trường hay ý thức hệ, không là điều hệ trọng. Chuyện hệ trọng ở đời,
thật ra luôn là vấn nạn: người người ở thế gian có còn tình người nữa hay
không, thôi. Và, chuyện quan trọng khác, cũng nên hỏi, là: bạn này/người kia,
hoặc chính ta hôm nay, có còn lòng tốt/lòng Đạo, nữa hay không.
Đặc
điểm của lòng tốt/lòng Đạo, là lòng xót thương công chính, khả dĩ giúp ta nhìn
thấy mọi chuyện theo chiều hướng yêu thương, tử tế. Mọi chuyện đây, là: luật
dân sự cũng như tôn giáo, đều là chuyện cần, nhưng không thể ngăn chặn công
lý/lẽ phải. Không thể ngăn chặn ta xử sự cho tốt đẹp với người khác, chí ít, là
người bị nạn cần giúp đỡ.
Sở
dĩ người Samaritanô tuy ngoài Đạo nhưng tốt bụng, không vì ông đã làm việc cật
lực nên mới có của dư của để, hầu có khả năng thực hiện những điều trái mắt ông
nhìn thấy, ở dọc đường. Nhưng, sở dĩ ông có lòng tốt, là vì ông có mắt để thấy,
và nhìn ra những việc nên làm. Tức, có cái nhìn đúng nghĩa.
Lòng
tốt theo nhà Đạo, không là khoảnh khắc thấy vui trong lòng vì mình tốt bụng. Mà
là, kinh nghiệm mình có được/tạo được, vì đã biết đến đổi thay, trong cuộc sống.
Hiểu theo nghĩa này, người Samari tốt bụng sẽ là gương sáng về lòng bác ái, rất
tốt. Điều này trái với lối diễn nghĩa của vị nữ lưu có thời từng làm thủ tướng
nước Anh.
Truyền
thống trong Đạo vẫn dạy ta, là: lòng tốt bụng/xót thương, tạo chính nghĩa, vẫn
quyện vào nhau. Thánh Tôma Aquinô còn nói: lòng xót thương giúp ta biết nghe,
và biết nhìn. Còn, sự công chính phải đạo kêu mời chúng ta làm việc tốt.
Người
Samari thấy được những gì ông có thể làm và phải làm, nơi hiện trường ông chứng
kiến. Và, ông tạm thời giúp người bị nạn và đem nạn nhân đến quán trọ để săn
sóc. Ông không chỉ nhìn và thấy sự việc xảy đến thôi, nhưng còn biết phán đoán
và hành động cách thức thời nữa.
Người
Samari có thể đã không học luật như thầy Lêvi. Có thể, ông cũng không là người
hành Đạo như các vị Tư tế, rất hiền lành. Nhưng, ông đã phá vỡ được các chấm phết
vô tri, vô mộ của luật lệ trong Đạo/ngoài đời, nơi sách vở. Ông có lòng xót
thương/bác ái, bằng hành động. Đặc điểm của lòng thương xót bác ái và sự công
chính giúp ta nhìn thấy mọi sự, xấu cũng như tốt, một cách rõ ràng. Thấy được cả
những rào cản nào không giúp ta đến với sự công chính của Chúa. Bởi, lề luật
không quan trọng bằng lòng thương xót, bác ái.
Cuối
cùng ra, ta có thể nói: toàn bộ mọi chương sách của Tin Mừng thánh Luca đều nhắm
vào việc chuyển đổi người nhà Đạo về sự hệ trọng cần thay đổi quan điểm lập trường.
Thay đổi niềm tin tưởng cá nhân khi nghĩ rằng ‘chỉ mỗi tôi và Chúa đã hợp lòng
đối nghịch phàm trần’. Thay đổi, thành con người mới không chỉ mỗi ngồi suy
nghĩ mà thôi; nhưng phải có hành động thiết thực, đầy xót thương, công chính.
Bằng
vào dụ ngôn hôm nay, Đức Kitô đề nghị với mọi người –chí ít, là người nhà Đạo-
bài học thực tế về lòng xót thương, công chính. Thương, những người ở bên trong
cũng như bên ngoài nhà Đạo, đang khốn khó. Xót thương, những người đang có nhu
cầu. Thương xót, giúp đỡ hết mọi người. Dù, điều đó không thấy có trong sách luật.
Truyện
kể về người Samari tốt bụng, phải làm sống lại lòng bác ái/xót thương, và sự
công chính vẫn có nơi người nhà Đạo. Truyện kể còn thách thức ta biết nhìn ra
những ai cần được ta cưu mang, đùm bọc trên đường thực thi rao giảng Tin Mừng,
của Chúa.
Hơn nữa, dụ ngôn hôm nay còn giúp ta
nhớ rằng: Đức Kitô không dạy ta bài học tôn giáo cho thiểu số ưu việt được chọn.
Nhưng, Ngài dạy mọi người biết cách mà sống đúng với phẩm giá con người. Nói
cách khác, Ngài có kêu mời ta nhưng không để ta sống theo mẫu siêu nhân, phản tự
nhiên. Nhưng, sống đích thực và trung thực với xác tín sâu xa về chính bản chất
của mình. Bản chất dân con nhà Đạo.
Trong quyết-tâm làm được như Lời Ngài
khuyên dạy, ta hãy cứ hiên-ngang hướng về phía trước, miệng nghêu-ngao hát lên
bài ca của nghệ-sĩ trẻ ngày trước vẫn hát rằng:
“Đừng
ngồi yên nghe tiếng khóc quanh mình.
Đừng
ngồi yên trên nhung gấm vô-tình, hỡi bạn thân!
Đừng
vùi lương-tri dưới gót chân.
Đừng
nhìn tha-nhân đang kêu gào chống ngục-tù xin công-bằng, đòi cơm áo.
Đừng
sợ bạn ơi, hãy đứng thẳng lên, cuộc đời đang giang tay đón ta
Bằng
yêu-thương ta đi xoá ta …mọi căm hờn.”
(Lê Hựu Hà – Bài Ca Tuổi Trẻ)
Vâng. Bằng tình thương-xót, ta không
xoá tan được mọi hờn-căm, nhưng còn làm cho mọi người không còn “mua vui trên những nổi đoạn-trường” ở trần-gian.
Trần-gian hôm nay, sẽ còn nhiều Samarita-nô nhân-hiền, tốt bụng không
vô-tâm.
Lm Richard Leonard sj biên-soạn
Mai
Tá lược dịch.
No comments:
Post a Comment